Guzy przysadki mózgowej

Gruczolaki przysadki to guzy łagodne

Ze względu na inwazyjność oraz złośliwość guzów na przysadce wyróżniamy gruczolaki inwazyjne i nieinwazyjne oraz raka przysadki. Gruczolak inwazyjny nie daje przerzutów lecz nacieka otoczenie. Gruczolak to nowotwór nabłonkowy, który wydziela hormony. Hormonami najczęściej wydzielanymi przez gruczolak są prolaktyna i GH - hormon wzrostu. Kilka procent gruczolaków to guzy, które nie wydzielają hormonów ale rosnąc powodują objawy neurologiczne. Istotne jest, aby mieć świadomość, że gruczolaki to nowotwory łagodne. Tego guza przysadki mózgowej nie można mylić z rakiem, gdyż rak przysadki jest nowotworem złośliwym, dającym odległe przerzuty. Rak przysadki, a więc złośliwy nowotwór, występuje bardzo rzadko. Tymczasem gruczolak przysadki, który jest najczęstszą odmiana nowotworu tego organu, ma charakter łagodny, nie złośliwy.

Guzy przysadki - rodzaje gruczolaków i ich oddziaływanie na organizm

W zdecydowanej większości przypadków guz przysadki to gruczolak. Gruczolaki w zależności od ich rodzaju wywołują określone skutki dla organizmu. Negatywne konsekwencje rozwijającego się gruczolaka na przysadce mózgowej związane są przede wszystkim z wydzielaniem przez nie hormonów. Gruczolaki mogą również nie wydzielać hormonów ale skutkować objawami uciskowymi, najczęściej są wtedy przyczyną zaburzeń neurologicznych dotyczących wzroku.

Wśród guzów czynnych hormonalnie wyróżniamy:

• Guz prolaktynowy - wydziela hormon peptydowy - prolaktynę (PRL)
• Guz somatotropinowy - wydziela somatotropinę (GH) - hormon wzrostu
• Guz kortykotropinowy - kortykotropinę (ACTH)
• Guz gonadotropinowy - folikulotropina (FSH) lub hormon luteinizujący - lutropinę (LH)
• Guz tyreotropinowy - tyreotropinę (TSH)
• Guz wydzielający ?SU - jest to biologicznie nieczynny hormon - gruczolak wytwarza nieczynne biologicznie wolne jednostki ?SU. Dopiero w połączeniu z ?LH, ?FSH lub ?TSH tworzą czynny hormon.

Wylicza się, że 1/4 gruczolaków przysadki, to guzy mieszane, które wydzielają więcej niż jeden hormon.

Guzy w zależności od wytwarzanego hormonu mogą zaburzać wiele czynności organizmu. Gruczolak wytwarzający prolaktynę (dotyczy to około 40% przypadków) ma wpływ u kobiet m.in. na zaburzenia miesiączkowania, niepłodność i utratę libido. Również u mężczyzn może przyczynić się do niepłodności, jak również do zaburzenia wzwodu. U obu płci konsekwencją tego rodzaju gruczolaka jest hipogonadyzm.

Gruczolak przysadki wydzielający hormon wzrostu prowadzi do akromegalii i gigantyzmu. Z kolei guz, który wydziela kortykotropinę (ACTH) prowadzi do rozwoju choroby Cushinga oraz zespołu Nelsona. Gruczolaki gonadotropinowe zazwyczaj nie powodują zmian spowodowanych wydzielaniem hormonów jednak zdarza się, że u kobiet powodują zmiany torbielowate na jajnikach. Natomiast wtórny brak miesiączki powoduje tyreotropina wydzielana przez gruczolak tyreotropinowy, natomiast u mężczyzn upośledza libido i prowadzi do zaburzenia wzwodu.

Leczenie guzów przysadki mózgowej

W większości przypadków konieczne jest leczenie operacyjne. W przypadku guza, który wydziela tylko prolaktynę (guzy prolaktynowe) leczenie operacyjne stosuje się tylko w nielicznych przypadkach oporności na leki. Gruczolaki prolaktynowe leczy się stosując leki dopaminergiczne. W przypadku innych guzów przysadki leczenie farmakologiczne również jest stosowane ale w celu poprawy stanu chorego, który oczekuje na operacje usunięcia guza. Leczenie farmakologiczne pozwala również na zmniejszenie gruczolaka, co ułatwia jego usunięcie podczas zabiegu operacyjnego. Farmakoterapia pozwala również zmniejszyć częstość powikłań pooperacyjnych.

Oprócz leczenia farmakologicznego i operacyjnego stosuje się radioterapię. Zastosowanie promieniowania jonizującego w leczeniu gruczolaków przysadki mózgowej stosuje się w przypadku wystąpienia gruczolaków nieoperacyjnych. Zdarza się też, że pacjent nie zezwala na leczenie chirurgiczne i jako alternatywną metodę leczenia stosuje się radioterapię. Taką metodę leczenia stosuje się również, gdy nie udało się usunąć guza doszczętnie. Warto wiedzieć, że dobroczynne skutki radioterapii następują bardzo wolno. Gruczolaki przestają wydzielać hormony na skutek leczenia radioterapią, czasami dopiero po 10 latach. Najwcześniej zahamowania wydzielania można się spodziewać po około 2 latach radioterapii.